Açıklama

Selam Oza!

Andrey Voznesenski’nin OZA’sı, ilk yayımlanışının 50. yılında, Ülker İnce’nin muhteşem çevirisiyle Türkçe’de… Özdemir İnce’nin önsözünü yazdığı, Canan Güldal’ın desenlerinin yer aldığı ve ‘hard-cover’ (sert kapaklı) üretilen, tümü numaralandırılmış özel bir basım.

* * *

“1964 yılında yayımlanan Oza elli yıl sonra çok daha büyük bir şiir olarak çıktı karşıma. Ürperdim. Elli yıl sonra iyice kıskandım. Kıskandım, dehşetli tutkuyla,  çünkü Oza sadece dünün ve bugünün şiiri değil aynı zamanda  geleceğin şiiri.  Kendini durmadan yenileyen bir şiir. Dünyanın bütün şairlerinin, geleceğin şairlerinin çarpışmak zorunda oldukları yaman bir rakip!

Oza, iç içe geçmiş sırılsıklam bir aşk şiiridir. Mayakovski’den sonra Rus şiirinin biçimsel sınırlarını kıran devrimci bir şiirdir.  Önem ve büyüklüğünü anlatmak için, bu iki cümle bile yeter!”

Özdemir İnce

“Voznesenski, şiirinde ‘sözüm ona ilerleme’ye, çıkarcıların, duygusuzların, göğüslerinde bir yürek taşımayanların eline geçince baskı aracı haline dönüşen ‘kahrolası makine’ye karşı sevginin ve özgür insan ruhunun savunusunu üzerine alır. İnsani değerlerin baş koruyucusu olarak şair çıkar karşımıza. Bu eğilim, en çok da Oza adlı uzun şiirde görülür.”

Mehmet H. Doğan

Andrey Voznesenski kimdir?

Andrey Voznesenski
(12 Mayıs 1933, Moskova – 01 Haziran 2010, Moskova)

Rus şair ve yazar. Stalin dönemi sonrası edebiyatçılar kuşağının en seçkin üyeleri arasında yer alır. Çocukluğu İkinci Dünya Savaşı yıllarında geçti. 1952-1957 yılları arasında Moskova Mimarlık Enstitüsü’nde okudu. Mezuniyetinden hemen önce enstitü binasında bütün tasarımların kül olmasına yol açan bir yangın çıkınca bu ateşin sembolik bir anlamı olduğuna inanan Voznesenski mimarlık yapmamaya karar verdi. Bazı şiirlerini ünlü Sovyet yazarı Boris Pasternak’a gönderdi, onun övgülerinden aldığı cesaretle bütünüyle şiire yöneldi. Rus dilini, Stalin döneminde edindiği bürokratik katılıktan kurtarmaya çalışan Pasternak, üç yıl boyunca genç Voznesenski için hem örnek hem de öğretmen oldu; Semen Kirsanov’un fütüristik şiirini özümsedi, Mayakovski ve Neruda’nın söylemlerinden etkilendi.

Destanilizasyon Dönemi

1950’lerin sonlarıyla 1960’ların ilk yılları Sovyet edebiyatında yeni deneyler dönemiydi. Stalin’in retorik üslubunu taklit zorunluluğundan kurtulan Sovyet şairleri yaratıcı bir yeniden doğuş akımını başlatmışlardı. 1958 ve 1959 yıllarında yayımlanan ilk kitapları büyük bir ilgiyle karşılandı, Boris Pasternak tarafından övüldü. Voznesenski, Kruşçev tarafından başlatılan ‘destalinizayon’ döneminde Yevgeni Yevtuşenko ve Bella Akhmadulina ile birlikte en popüler Rus şairlerinden biri oldu. Stadyumlarda büyük kitleler önünde şiir okumaları yaptı.

1960 ve 1961 yılında Vosnesenski yurtdışına çıkış izni alarak Avrupa ve ABD’yi ziyaret etti. Uluslararası başarısı Moskova’da yerel kıskançlıklara, kovuşturmalara neden oldu. 1963’te “aşırı deneyci” Sovyet yazar ve sanatçılarına karşı resmi bir kötüleme kampanyası başlatıldı. Voznesenski ve arkadaşları yedi ay boyunca ağır eleştirilere uğradı. 1963 yılında Kruşçev tarafından sürgüne yollanmakla tehdit edildi, bu saldırılar sonucu Voznesenski hayatını sonsuza dek değiştiren bir kalp rahatsızlığı ve astıma yol açan şiddetli bir sinir krizi geçirdi. Saldırı kampanyası 1963’ün Haziran ayında son buldu. Stalinist model, yazın alanında tümüyle etkisini yitirirken modern yazarlar manevi bir zafer kazandılar. Voznesenski ve arkadaşları 1960’larda ve 1970’lerde dönem dönem bulanıklık, deneycilik ve “ideolojik hamlık” gibi suçlamalarla karşılaşmaya devam ettiler. Voznesenski 1968 yılında Çekoslavakya’daki Sovyet işgalini kınadı.

Çağımızın Büyük Şairi

1996 yılında Le Nouvel Observateur tarafından “çağımızın büyük şairi” seçildi.

Yaşamının son yirmi yılını inzivada geçirmiştir. Ancak, 2008 yılında Moskova’da Kremlin başkanlık resepsiyonuna katıldı ve “edebiyatın gelişmesindeki üstün başarıları ve uzun yıllardır sürdürdüğü yaratıcı etkinlikleri” nedeniyle Rusya devlet başkanı Dimitri Medvedev’den “Anavatan İçin Liyakat Nişanı”nı aldı.

Öldüğünde Rus Eğitim Akademisi, Amerikan Edebiyat ve Sanat Akademisi, Bavyera Güzel Sanatlar Akademisi, Paris Goncourt Kardeşler Akademisi ve Avrupa Şiir Akademisi dâhil on akademinin onursal üyesiydi.